Usterka AdBlue i co dalej?

Systemy oczyszczania spalin w nowoczesnych dieslach, takie jak AdBlue (SCR), są niezbędne do spełnienia restrykcyjnych norm Euro 6 i Euro 7. Choć ich działanie jest korzystne dla ekologii, z punktu widzenia kierowcy są one skomplikowane, kosztowne w utrzymaniu i niestety awaryjne. Zrozumienie ich budowy i metod diagnostyki jest kluczowe w przypadku wystąpienia usterki.

Przy systemach AdBlue (SCR, Selective Catalytic Reduction) najczęściej spotykane są następujące błędy diagnostyczne (DTC):

1. Błędy związane z czujnikami NOx:

P2200 - P2204: Problemy z obwodem czujnika NOx.

P229F: Usterka czujnika NOx.

P2A00: Problem z czujnikiem NOx, sygnał poza zakresem.

P204F: Niewłaściwa wydajność systemu redukcji NOx.

2. Błędy układu dozowania AdBlue:

P20E8: Niskie ciśnienie w układzie AdBlue.

P20E9: Zbyt wysokie ciśnienie w układzie AdBlue.

P2047 - P2049: Problem z obwodem wtryskiwacza AdBlue.

P2033: Przegrzanie wtryskiwacza AdBlue.

3. Błędy związane z jakością lub obecnością AdBlue:

P207F: Jakość AdBlue niezgodna z wymaganiami.

P20EE: Nieprawidłowa wydajność katalizatora SCR (często powiązana z jakością AdBlue).

P203F: Niski poziom AdBlue w zbiorniku.

4. Błędy czujnika temperatury i poziomu AdBlue:

P205B - P205D: Problemy z czujnikiem poziomu AdBlue.

P206A: Niewłaściwy sygnał z czujnika jakości płynu AdBlue.

P20BD - P20BF: Usterka czujnika temperatury płynu AdBlue.

5. Błędy związane z pompą AdBlue:

P20E0 - P20E2: Problem z pracą pompy AdBlue.

P20C0: Zacięcie mechaniczne pompy AdBlue.

6. Błędy systemowe:

P16CF: Problem z komunikacją w systemie AdBlue.

P2BA9: Przekroczony limit emisji NOx - problem z systemem SCR.

7. Inne błędy związane z AdBlue:

P2032 - P2034: Czujnik temperatury gazów wydechowych przed/za katalizatorem SCR.

P2002: Niewłaściwa skuteczność filtra cząstek stałych (pośrednio związany z AdBlue).

P249C: Problemy z systemem wtrysku reduktanta (np. zamarzanie AdBlue).

Jak działa system AdBlue (SCR)?

AdBlue to handlowa nazwa 32-procentowego roztworu mocznika w wodzie. Mocznik sam w sobie jest substancją powstającą w organizmach, ale na potrzeby pojazdów jest uzyskiwany syntetycznie.

Cel działania: Głównym zadaniem systemu AdBlue jest redukcja tlenków azotu (NOx). Nowoczesne silniki Diesla pracują na bardzo ubogiej mieszance, co, choć zapewnia niskie spalanie i dobrą dynamikę, prowadzi do powstawania dużej ilości tlenków azotu (ponieważ azot, obecny w nadmiernej ilości powietrza, bierze udział w spalaniu). Tlenki te są bardzo szkodliwe dla zdrowia i przyczyniają się do powstawania chorób płuc.

Elementy i proces:

1. Wtrysk AdBlue: Mocznik jest dozowany przez precyzyjny wtryskiwacz AdBlue do układu wydechowego, przed katalizatorem SCR.
2. Rozkład termiczny: Aby AdBlue zadziałał, spaliny muszą osiągnąć odpowiednio wysoką temperaturę. W mieszaczu (za wtryskiwaczem) mocznik wyparowuje i rozkłada się na amoniak, wodę i kwas izocyjanowy. Kwas izocyjanowy łączy się z wodą, wytwarzając dodatkowy amoniak i dwutlenek węgla.
3. Redukcja SCR: Amoniak (NH3) wchodzi w reakcję z tlenkami azotu (NOx) w katalizatorze SCR (Selective Catalytic Reduction).
4. Produkt końcowy: W rezultacie tej redukcji, tlenki azotu zamieniane są w nieszkodliwą parę wodną i czysty azot. Katalizator SCR jest w stanie zredukować NOx o 70% do nawet 90%.

Kluczowe komponenty systemu AdBlue/SCR:

System jest monitorowany przez wiele czujników:

• Zbiornik AdBlue: Zawiera czynnik oraz często sterownik AdBlue, pompę i grzałki. Grzałki są konieczne, ponieważ AdBlue zamarza już przy -11°C.
• Pompa: Wytwarza ciśnienie robocze, które w prawidłowo działającym układzie wynosi około 4–6 barów.
• Czujniki: Czujniki poziomu, ciśnienia i temperatury monitorują stan mocznika w zbiorniku.
• Sondy NOx: Mierzą ilość tlenków azotu w spalinach, często podając wynik w jednostkach PPM (cząsteczek na milion). Zazwyczaj w układzie są dwie sondy NOx.
• Katalizator SCR: Zawiera specjalną powłokę, która umożliwia reakcję chemiczną.

Co może zrobić kierowca?

Kierowca może podjąć działania zarówno zapobiegawcze, aby utrzymać system w dobrej kondycji, jak i reagować na komunikaty o usterce.

Świadoma eksploatacja i profilaktyka

• Paliwo i tankowanie: Zużycie AdBlue w samochodach osobowych wynosi 1–3 litry na 1000 km. Zaleca się tankowanie do pełna, zanim zapali się rezerwa, aby chronić układ paliwowy.
• Stosowanie dodatków: W celu ochrony DPF (który jest powiązany z SCR) i zapobiegania częstym regeneracjom, które zwiększają ilość niespalonej ropy w oleju silnikowym (rozrzedzenie oleju), można stosować dodatki do paliwa, takie jak Liqui Moly 2650. Środki te obniżają temperaturę, w której sadza się wypala, o około 100 stopni Celsjusza, co wspiera regenerację bierną (podczas normalnej jazdy, bez wymuszania procedury).
• Dbałość o silnik: Prawidłowa praca systemu SCR/DPF jest ściśle powiązana z kondycją silnika. Zaleca się regularne serwisowanie:
  • Częsta wymiana oleju (nie w interwałach 30 000 km, które są abstrakcją).
  • Stosowanie płukanek silnika, aby zapobiegać gromadzeniu się zanieczyszczeń.
  • Wymiana podkładek pod wtryskiwaczami.
  • Czyszczenie układu dolotowego (zwłaszcza w dieslach, gdzie gromadzi się sadza i mgła olejowa).

Reakcja na awarię

Gdy system AdBlue przestaje działać prawidłowo, w większości przypadków na desce rozdzielczej pojawia się komunikat, który po określonym dystansie (np. 1000 km) uniemożliwi ponowne uruchomienie silnika.

W przypadku problemów z DPF (częste wypalanie), należy stworzyć warunki do regeneracji, np. poprzez jazdę jednostajną przez 15–20 minut. Jeśli kontrolka DPF się zaświeci, oznacza to, że samochód nie radzi sobie z regeneracją samodzielnie i należy mu w tym pomóc.

Jeśli regeneracja DPF jest zbyt częsta (np. co 200–300 km), może to prowadzić do wzrostu poziomu oleju (ropa spływa do miski olejowej). W takim przypadku należy jak najszybciej ustalić i usunąć przyczynę.

Metody diagnozy i naprawy usterek AdBlue

Usterki systemu AdBlue mogą dotyczyć zarówno samej elektroniki i modułów, jak i elementów mechanicznych i wtryskowych.

Diagnostyka komputerowa

Diagnoza powinna zawsze zaczynać się od podłączenia komputera diagnostycznego (takiego jak VCDS, Thinkcar, Autoxscan) i odczytu wartości rzeczywistych oraz kodów błędów.

1. Odczyt kodów błędów: Kody błędów często wskazują na uszkodzenie elementów zbiornika, takich jak: czujnik poziomu, czujnik ciśnienia, czujnik temperatury lub uszkodzenie grzałki.
2. Weryfikacja parametrów AdBlue: Należy sprawdzić, czy system osiąga wymagane ciśnienie (4–6 barów) i czy temperatura mocznika jest prawidłowa.
3. Weryfikacja Sond NOx: Należy sprawdzić wartości PPM tlenków azotu przed i za katalizatorem SCR. Prawidłowo działający system powinien wykazywać redukcję zanieczyszczeń.
4. Testy wykonawcze: Możliwe jest uruchomienie testu wtryskiwacza AdBlue za pomocą urządzenia diagnostycznego, aby sprawdzić jego wzór rozpylania. Powinien on atomizować płyn, a nie go lać.

Diagnostyka fizyczna i lokalizacja usterki

Wiele problemów z AdBlue ma charakter mechaniczny, wizualny lub związany z elektryką:

1. Nieszczelny wtryskiwacz AdBlue: Nieszczelność wtryskiwacza prowadzi do kapania mocznika do układu wydechowego, co objawia się białym nalotem lub zaciekiem wewnątrz DPF/katalizatora. Krystalizujący mocznik może doprowadzić do przypchania filtra. W przypadku potwierdzenia nieszczelności, wtryskiwacz należy wymienić.
2. Uszkodzenie modułu sterującego: W niektórych modelach Audi (A4, A5, Q7, A8), bardzo częstą awarią jest uszkodzenie elektroniki sterownika AdBlue, który jest przykręcony do zbiornika. Problem ten jest często spowodowany wadliwą konstrukcją obudowy, zwłaszcza dziurką odpowietrzającą, przez którą do środka dostaje się wilgoć i woda, co prowadzi do korozji (gnicia) modułu. W takim przypadku moduł najprawdopodobniej jest do wymiany.
3. Uszkodzenie instalacji elektrycznej: Należy sprawdzić wiązkę elektryczną pod kątem przerw lub zwarć. W wyniku zawilgocenia kable mogą się urywać.
4. Kontrola elementów związanych z DPF: Ponieważ DPF i SCR są ze sobą powiązane, usterka DPF (np. zbyt szybkie zapełnianie) może być spowodowana problemami z AdBlue. Jeśli różnica ciśnień DPF jest zbyt wysoka (powyżej 350-450 mbar przy pełnym obciążeniu), należy podjąć decyzję o regeneracji, profesjonalnym czyszczeniu lub wymianie DPF.

Uwaga: Usunięcie systemu AdBlue (wyprogramowanie go) jest często wybierane przez kierowców ze względu na wysokie koszty naprawy. W przypadku wyprogramowania AdBlue, najczęściej nie ma konieczności fizycznego demontażu elementów. Zaleca się jednak naprawę systemu, aby działał zgodnie z założeniami producenta i ekologicznymi normami i za razem przepisami dotyczącymi dopuszczenia pojazdów do ruchu po drogach publicznych!